Nazwa
Wiosenny zwyczaj związany z wodą.
Tytuł
Informacje o zwyczaju
Opis
Na Górnym Śląsku zachowały się dwa prastare zwyczaje wiosenne : wynoszenie ze wsi i topienie kukły Marzanny, symbolizującej odchodzącą zimę oraz wnoszenie do wsi zielonego drzewka- zwanego goikiem, będącego oznaką wiosny. Praktykowanym zwyczajem było obrzędowe obmywanie się w rzece. W niektórych miejscowościach dokonywano tego już w Wielki Czwartek. Istniał przesąd, że w nocy z Wielkiego Czwartku na Wielki Piątek rozpoczynają się cuda. Wierzono, że woda zamienia się w krew i ma cudowne właściwości. W Sławkowie mieszkańcy w Wielki Piątek przychodzą o świcie pod krzyż i położone nieopodal źródło wody, aby pomodlić się i zaczerpnąć wody, by następnie obmyć twarz i ręce. Społeczeństwo Sławkowa wierzy, że uchroni ich to przed chorobami. Natomiast w Poniedziałek Wielkanocny przypada tzw Śmigus Dyngus, czyli oblewanie się wodą. To relikt nawiązujący do oczyszczającego oddziaływania wody. W obrzędach wiosennych odnajdziemy wiele pozostałości z przedsłowiańskich praktyk magicznych. W tym wielkanocnym wiosennym czasie- woda nabierała uzdrawiających sił witalnych, zapewniająca zdrowie, urodę, płodność.
Opisywany zwyczaj zwano śmigusem, natomiast dyngus oznaczał zbieranie drobnych datków przez kwestujących mężczyzn, co często związane było z polewaniem wodą mieszkańców odwiedzanych domów.
W Poniedziałek Wielkanocny po wsiach śląskich również chodzili tzw śmierguśnicy, którzy polewali dziewczęta wodą, a następnie suszyli karwaczami.
W poniedziałek świąteczny z dyngusem odbywał się w rejonach Śląska ( głównie na terenach Cieszyna) obnoszenie tzw goiczka. Zwyczaj ten odbywał się niedzielę marzanią i łączył się ze zwyczajem topienia bałwana. W obyczaju chodzenia z goikiem uczestniczyły kobiety i młode dziewczęta, obecnie biorą udział małe dziewczynki ubrane odświętnie w stroje ludowe. Dziewczęta trójkami przechodzą od domu do domu potrząsając gaikiem - czyli wprowadzają wiosnę i odnowienie. Często na wsiach na Górnym Śląsku przed wiosennymi pracami polowymi polewano oracza święconą wodą, by zagwarantować bogate plony.
Grupa dziewcząt uczestnicząca w projekcie przeprowadziła rozpytki wśród najbliższych członków rodziny, a następnie udała się na wywiad i spotkanie z etnografem w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Następnym punktem realizacji było wykonanie goika i zaprezentowanie społeczności uczniowskiej.
